Naud van der Ven heeft met zijn boek 'Schaamte en verandering' een gedegen stuk werk geleverd. Het boek is een must voor iedereen die meent iets met het vak 'Veranderkunde' te hebben. Je moet je echter wel realiseren dat het een promotieonderzoek is dat niet primair is bedoeld een lekenpubliek te behagen. Hapklare brokken komen niet voor. Het thema van het boek is het rationele denken waarmee we proberen de wereld om ons heen beheersbaar te maken. Tegelijk echter heeft het rationele denken de eigenschap om dingen en mensen in te kapselen. Vertoont 'de Ander' die wordt ingelijfd weerstand of is het voor de bedenker, de manager en zijn consultants, een schaamtevolle confrontatie? Is de reactie van de Ander terecht?

Uit een landelijk onderzoek onder ruim honderd managers die recent een grootschalig veranderproces in hun organisatie hebben afgerond, blijkt dat het hier bijna uitsluitend is gegaan om zogenaamde 'planned change'-trajecten. Het veranderproces heeft een lineair en eindig karakter met vooraf gedefinieerde stappen. De managers probeerden de handelingen van medewerkers te sturen in de richting van een vooraf gesteld einddoel. Kortom: de nadruk bij dergelijke veranderingen ligt op sturing door het management. Maar niettemin houden Laura ten Ham en Antonie van Nistelrooij in hun boek 'Wie verandert hier nou eigenlijk?' juist een aanstekelijk pleidooi voor het versterken van de zelfsturing in veranderprocessen. Dit pleidooi valt zeer te prijzen, maar het is nog maar de vraag of hierdoor iets gaat veranderen.

Veel organisatieveranderingen mislukken jammerlijk. Men slaagt er niet in de veranderdoelstellingen te realiseren. Dit falen blijkt grotendeels terug te voeren op de verstorende menselijke factor. Die factor maakt het ook lastig, en zeker ook ongewenst. Dus een soort kookboek met allerlei slimme tips & tricks voor alle denkbare situaties tijdens veranderingstrajecten is altijd welkom.

De titel van dit boek is een beetje verraderlijk, want dit lijvige boek gaat niet over de inhoud van het vak coaching. Waar gaat het wel over? Het verduidelijkt de kaders van coaching en het gaat in op de vraag wanneer coaching wel of niet bruikbaar is in organisaties. 'De coach approach' is geschreven door een groot scala aan auteurs met verstand van zaken. Het boek bestaat uit drie delen. Deel 1 handelt over de principes van het veranderen van mensen en organisaties. Deel 2 werkt dit uit voor Human Resource Management, leiderschap en veranderingsmanagement. Deel 3 gaat in op de praktische aspecten van coaching.

Het boek 'Onze ijsberg smelt' van John Kotter en Holger Rathgeber is het verhaal van een pinguïnkolonie die de noodzaak voelt (aan den lijve in dit geval) om te veranderen. De auteurs beschrijven welke groepsprocessen er kunnen plaatsvinden bij veranderingen. Dit in tegenstelling tot het bekende boekje 'Wie heeft mijn kaas gepikt' (van Johnson en Blanchard) dat zich voornamelijk richt op verandering vanuit individueel perspectief. Kotters acht regels voor succesvolle verandering dienen als basis voor dit boek. Aan hand van een simpel verhaal dat in een uurtje te lezen is, kunnen organisaties zich voorbereiden op een belangrijk veranderingsproces. Maar zoals het vaak gaat met metaforen: de een loopt er mee weg, de ander kan er niets mee.

Het boek 'Meegaan of dwarsliggen' van Peter de Roode gaat over het veranderen van organisaties. Hier zijn natuurlijk al heel veel boeken over geschreven, zowel in het Engels als in het Nederlands. Maar De Roode biedt een nieuw perspectief: hij gaat namelijk ook in op de rol van medewerkers bij verandering. 

Veel managers en adviseurs weten hoe moeilijk het is om een cultuur in een organisatie te veranderen. Velen hebben zich er al eens op stuk gebeten. Nieuwe inzichten over dit onderwerp zijn dan ook altijd welkom. Met extra belangstelling heb ik daarom het boek van Richard Barret getiteld 'De waarden van mijn bedrijf' ter hand genomen. De ondertitel 'Zo verander of creëer ik een organisatiecultuur' immers belooft veel. Die belangstelling kwam overigens ook voort uit het feit dat ik nogal gecharmeerd ben van zijn eerdere werk. 'Naar bedrijfsvoering met een ziel' bijvoorbeeld, een boek dat op een mooie manier een verbinding legt tussen hemel en aarde, tussen zakelijk ondernemen en persoonlijke en spirituele ontwikkeling dan wel leiderschap.

Door u(w) innerlijk te transformeren bent uzelf de sleutel tot verandering van uw omgeving, zo luidt de conclusie van het boek 'Presence'. In die zin geven Peter Senge (onder meer auteur van 'De Vijfde Discipline') en zijn co-auteurs antwoord op de vraag wat nodig is om diepgaande veranderingen en doorbraken in mensen en organisaties te bewerkstelligen. Het boek gaat overigens verder dan het niveau van organisatieveranderingen, het rept ook over wenselijke of noodzakelijke veranderingen op mondiaal niveau waarbij de mens de sleutel is.

Je hebt veranderingen, en je hebt veranderingen. En wel diepgaande collectieve veranderingen. De sleutel tot zulke echt structurele veranderingen ben jezelf, en in hoeverre die sleutel past, hangt af de persoonlijke groei die je doormaakt. Dat is één van de conclusies na lezing van Presence, het nieuwste boek van Peter Senge, die natuurlijk vooral bekend is van De Vijde Discipline over lerende organisaties en systeemdenken. Met dit boek probeert Peter Senge, samen met zijn co-auteurs Scharmer, Jaworski en Flowers, naar eigen zeggen een alomvattende theorie te ontwikkelen over veranderen en leren. Vandaar de ondertitel: ‘een ontdekkingsreis naar diepgaande verandering in mensen en organisaties’. Hierbij worden allerlei inzichten uit verschillende wetenschappen, wereldreligies en business cases geïntegreerd. Want alleen met een geïntegreerde visie en aanpak kunnen we de gewenste en noodzakelijke diepgaande veranderingen realiseren. Presence wil inzicht geven in hoe de mens als collectief mondiale vraagstukken kan beïnvloeden, zoals mondialisering en de groter wordende kloof tussen arm en rijk. Maar ook voor diepgaande veranderingen op kleinere schaal zoals het veranderen van bijvoorbeeld een gezondheidszorgsysteem of het creëeren van een nieuwe onderneming, is volop aandacht. Het is natuurlijk niet voor niets een ‘allesomvattende ontdekkingsreis’ naar de wortels van veranderen.

Door u(w) innerlijk te transformeren bent uzelf de sleutel tot verandering van uw omgeving, zo luidt de conclusie van het boek 'Presence'. In die zin geven Peter Senge (onder meer auteur van 'De Vijfde Discipline') en zijn co-auteurs antwoord op de vraag wat nodig is om diepgaande veranderingen en doorbraken in mensen en organisaties te bewerkstelligen. Het boek gaat overigens verder dan het niveau van organisatieveranderingen, het rept ook over wenselijke of noodzakelijke veranderingen op mondiaal niveau waarbij de mens de sleutel is.